Genesis 31

Yakop Intsuŋ Ifa Sinuŋʼ Laban

1Yakop iriŋant i Laban narun rusan nangan nida yaba i araŋan bida ani, “Yakop iyu agi ramaŋgaŋʼ naŋgan santan da isu garam nidzun i nam bunump tsiraʼ.” 2Yakop itsaŋan Laban uwayantan yitam i ruan da maran anuŋʼ yari i araŋan ibi miamun ugu u. 3Da Yawe ini da Yakop ibiani, “Watip wafa rumpum rusam da utupam gampan. Da Dzi buŋʼ arut agu.”

4Ibinigi da Yakop irim sisiŋʼ da Retsel da Lia i badan da araŋan miŋʼa araŋan mpada tayaŋʼ apu gan gin. 5Rib iruʼ igi ibawaʼ da araŋan ini da ribaraŋan ibiani, “Dzi tsaŋa agam ramaŋgam uwayantan naŋa yaba i dzi da aruani wabi aru muŋʼ araŋan tida naŋan ugu u, da bitsintaʼ dzi ramaŋgaŋʼ Anutu gan rurut dzi. 6Agam itsaŋa dzi gumaŋʼ uwats uwats tsiraʼ naŋa yaba i agam ramaŋgam sib wa, 7da bitsintaʼ araŋan iti ini nan umpur da dzi da nifu-nangan iyuʼan ampibiŋan isaŋʼ 10 i nam bunump riman da dzi. Da bitsintaʼ Anutu imunti sib i araŋan i anuŋʼ ŋauŋʼa dzi u. 8Bida araŋan nidan, ‘Apu rinin puatpuatagin nasu u naŋgam,’ da apu santan irim narun puatpuatagin isaŋʼ ruan. Da bida araŋan nidan, ‘Apu umpuar tariŋʼan nasu u naŋgam,’ da apu santan irim narun umpuar tariŋʼan isaŋʼ ruan santan. 9I sanab bidanigi da Anutu iyu agam ramaŋgam nuniŋ da dumpa gan sinuŋʼ da irim da dzi.

10Miŋʼa nuniŋ arapuʼ da rinan gubuʼ gan yaba i ruan, da dzi tsaŋa nam puafuban maŋan i nuniŋ arapuʼ rinin umpuar tariŋʼan da puatpuatagin aŋu yaba i nuniŋ rinan. 11Miŋʼa nam puafuban igi da Anutu aŋira gan
31:11Anutu aŋira gan:Watsaŋa 16:7.
ini da dzi ibiani, ‘Yakop.’ Da dzi ni, ‘Dzi rumpai.’
12Da aŋira ini binaʼ, ‘Watsaŋan nuniŋ arapuʼ rinin umpuar da puatpuatagin ruŋgan aŋu iyab i rinan. Dzi naŋ ibinigi, i wain ibiani, dzi tsaŋan nam santan Laban naŋa yaba i agu sib wa. 13Dzi Anutu aru waʼan da agu miŋʼa Betel, mumai u antuŋʼa tauf da yatsa madamin gin
31:13mumai u antuŋʼa tauf da yatsa madamin gin:Watsaŋa 28:18.
da tagada ruam i tsarifa dzi runtaʼ aŋu gin ugu. Wauriʼ da wataŋin gamp ani rai suŋ aŋu da watip wafa gampam wain.’”

14Retsel da Lia iriŋant i nan igi da ini binaʼ, “Aga biŋaŋgaŋʼ maŋan wamiŋʼ impruʼ da aga ramaŋgaŋʼ i nam bunumpan maŋan u. 15Ramaŋʼ inaŋ agai ibi rib marawampua. Araŋan itaŋin agai da agu da iyu nam bunump in da iga nam bunumpan araŋan santan sib. 16Da nam bunump santan Anutu uda sinuŋʼ araŋan isu agi da naruŋʼ rusaŋʼ naŋgaŋʼ rururuŋan. Da wanaŋ nam nabi Anutu nidan da agu.”

17Ibinigi da Yakop itaŋin narun rusan da finin rusan iyab kamir, 18da itsuts i apu gan santan uda miŋʼa Mesopotemia i fada da ramaŋgan Isak i gan gampan Kanan. 19Da gubuʼ ribaraŋan naŋa i fadan da Laban ifa sib i trapa dumpa gan rinifufun da Retsel iwap mugus maraganun miŋʼa ramaŋgan uŋaran sib. 20Yakop irim umpur i Laban, garam Aram, da idzigin nan gin da irunt ifa gan arun. 21Araŋan iyu nam bunumpan santan da irunt, yis mpui Yufretis udziʼ ifa marafain da iyuŋ ifa i waʼa intap mamai Giliat.

Laban Irunt Yatsuŋʼ Yakop

22Gubuʼ suda iruʼ da bits da Laban iyu sisiŋʼ ibi Yakop irunt an arun. 23Laban iyu gan utupan da irunt yatsuŋʼ Yakop isaŋʼ gubuʼ 7 da iwaʼ da araŋan miŋʼa intap mamai Giliat. 24Da Anutu iwaʼ da Laban (garam Aram) da idziaŋ i nam puafuban da ini da araŋan ibiani, “Watsaŋa ruŋgam sib i nangam nidan da Yakop.” 25Yakop irut utupan yari uŋar impai imiŋʼ mamai Giliat, da gubuʼ arigi da Laban irut utupan iba tsaŋan da impa marafain.

26Da Laban ifan da Yakop da ini, “Wain idzuwai da u rim umpur i dzi da u yu dzi naruŋʼ rusaŋʼ finam ani iba ibi sagat wapan miŋʼa wasaʼ i nam isan? 27Ibianuŋʼ da u kup aŋu i dzi da u runt iba? U madani da dzi da dzi dasu nam gadan da aga daŋump nam da dataŋin agam rai ruta nam nugun tsiaʼan. 28U runt asub da dzi watsutsuf rumpuŋʼ rusaŋʼ da naruŋʼ rusaŋʼ maŋan u. U naŋ uwayant maisan biŋan. 29Dzi saŋʼ i wayada agam, da bitsintaʼ idziaŋ ugu da u ramaŋgam Anutu gan ini da dzi ibiani, ‘Watsaŋa ruŋgam sib i nangam nidan da Yakop.’ 30Dzi sruʼgin ibi u maram ifur iyus i tipa fada gam gampam wain da u taŋin dzi rai. Da bitsintaʼ wain idzuwai da u wap dzi mugusaŋʼ maraganun sib?”

31Da Yakop ini da Laban, “Dzi rat i u buŋʼ ayu narum rusam finam iruʼ ani sinuŋʼ dzi, ibinigi da dzi kup i agu da dzi runt iba. 32Da bida u tsaŋanda aga maŋan uda u mugusam da araŋan namamp. Miŋʼa agi utupaŋʼ maraŋgan, da waba sau gam naŋgam da wau.” Da bitsintaʼ Yakop wasruʼgin ibi Retsel iwap ramaŋgan mugusan u. 33Ibinigi da Laban yataŋʼ Yakop uŋaran apu rinigaŋan da isau. Nigi ntsup sib da yataŋʼ Lia uŋaran da inaŋ ibinigi. Araŋan inaŋ ibinigi aŋu i sagat gum iruʼrun impruʼ, da bitsintaʼ wawaʼ da mugusan igi u. Ntsupa uŋar igi sib da yataŋʼ Retsel uŋaran. 34Retsel iyu ramaŋgan mugus maraganun da ifaraŋʼ iruʼ nam rima yaba kamir barun i garam gar mpada gin da impa ragun gin. Laban iŋuar i nam sib aŋu imiŋʼ uŋar wasaʼ da wawaʼ rutin u. 35Retsel ini da ramaŋgan ini binaʼ, “Ramaŋʼ, dzi gaib ruŋgaŋʼ da agu i dzi wasaŋʼ i muntida yaba u maraŋgam u. I dzi yu ukam.” Ibinigi da Laban iŋuar i nam bunump santan da wawaʼ da gan mugus maraganun maŋan u.

36Yakop nugun iruaʼ nidzun aŋu i Laban da impiʼ ini binaʼ, “Dzi naŋ nam idzuwai asub? Nam maisan idzuwai dzi naŋ da u daru dzi ibi garam asub?” 37U ŋuar i dzi naŋgaŋʼ santan da u waʼ da naŋgam idzuwai? Warim namiŋʼ wasaʼ i u ribam da dzi ribaŋʼ maran da ribaraŋan natsaŋan i maŋan nangan isu nidzun, dzi ma agu. 38Dzi naŋ gum i agu isaŋʼ udzuf 20 aruani. Dzi mpa tayaŋʼ u dumpa gam da nuniŋ gam ŋarubini biŋan aŋu da sib aŋu irim narun bini. Da dzi waga dumpa arapuʼ maŋan imiŋʼ u gin u. Imaʼ aŋu. 39U apu gam idzuwai apu buman ma garam wapan da gubuʼ ma idziaŋ, da u rim ririŋʼ da dzi i dzi rima muŋaʼ gan. Ibinigi da gubuʼ apu buman garada dumpa ma nuniŋ funub, da dzi wayu iba santiŋʼ agu gin u. Imaʼ. Dzi ruŋgaŋʼ irim muŋaʼ i nigi. 40Dzi gumaŋʼ ibinigi: gubuʼ igauf dzi funub da idziaŋ raŋaraŋ gan idadaum dzi da dzi sau marampruʼ giŋʼan. 41Udzuf 20 dzi ruta agu mpadan ugu ibiani: dzi naŋ gum i agu isaŋʼ udzuf 14 i uda u narum rusam finam iruʼ ani da dzi naŋ gum i agu isaŋʼ udzuf 6 i uda apu miŋʼa agu gin. Da u iyuʼ iyuʼ dzi i u nifuŋgam nidan isaŋʼ 10 i nam bunumpaŋʼ da u anuŋʼ irim rururuŋan. 42Da bida dzi rumpuŋgaŋʼ Abraham da ramaŋgaŋʼ Isak Anutu gan aru garam rata gin damami ruta dzi, da u madawat dzi rai dafa baŋi sasaʼ aŋu. Da bitsintaʼ Anutu irarab dzi gumaŋʼ uwats uwats da dzi baŋiŋgaŋʼ taŋinda ruʼan, ibinigi da idziaŋ ugu Anutu ini u uwayantam maisan u naŋa yaba i dzi ugu wasi da agu.”

Nan Udzudan Miŋʼa Wasaʼ i Yakop da Laban

43Ibinigi da Laban ini Yakop nangan muŋaʼ ibiani, “Sagat iruʼ igi isu dzi naruŋʼ rusaŋʼ. Da narun rusan isu dzi gaŋʼ, da apu igi isu dzi apu gaŋʼ. Watsaŋan! Nam santan aru u udan igi isu dzi naŋgaŋʼ. Da bitsintaʼ dzi nanaŋ nabianuŋʼ i dzi naruŋʼ rusaŋʼ finam iruʼ igi da narun rusan? 44Da agi naudzu nan da nanaŋ nam maŋan namunti wasaʼ i agu da dzi i agi maraŋʼ rufura nan udzudan igi.”

45Ibinigi da Yakop iyu tauf guntiʼ maŋan da yantuŋʼ imunti isu dubuŋ. 46Da ini da gayan rusan impruʼ ini binaʼ, “Agam wafura i tauf ba da wantuŋʼ wampruʼ da ruan nasu marabuntup.” Ibinigi da ribaraŋan iyufum tauf isu marabuntup sib da impruʼ ruan impai uts da tauf ufuman igi da iga nam iyab i nam udzudan igi. 47Laban ifariŋʼ tauf ufuman igi biŋaŋgan Yegar Sahaduta, da Yakop ifariŋʼ ini Galid.
31:47 BiŋanYegar Sahaduta miŋʼa nan Aramaik da biŋanGalid miŋʼa nan Hibru waiŋgan bitsintaʼ ‘marabuntup i rima maran furan’.


48Da Laban ini, “Tauf ufuman ani isu ampap i rima maran furan i nan udzudan muntida wasaʼ i agu da dzi da aruani da fadan.” I wain igi da Yakop ifariŋʼ ini Galid. 49Da itip ifariŋʼ i biŋaŋgan maŋan Mitspa (waiŋgan ibi ‘mumai miŋʼa wasaʼ tsaŋanda muŋaʼ da muŋʼa sib’), i Laban ini, “Gubuʼ agi taŋinda ruaŋʼ rai da Yawe namunti wasaʼ i agu da dzi da natsaŋa agi ragun i agi anuŋʼ atupa nangaŋʼ udzudan ani sib u. 50Da bida u naŋa dzi naruŋʼ rusaŋʼ finam ani naŋgan mpadan maisa wasi ma u tipa uda sagat faʼ mpruʼan da garam maʼan i tsaŋandan da mamida barima sisiŋʼ da dzi da maram wafur, Anutu imunti wasaʼ da irarab agi sib.” 51Laban ini da Yakop impruʼ ibiani, “Watsaŋan tauf guntiʼ ruŋ muntidan ani da tauf dzi ufuman suda marabuntup mpruʼan miŋʼa wasaʼ i agi iruʼ ani. 52Tauf guntiʼ da tauf marabuntup ani isu nam maran furan nan utusa i ruan gin. Dzi wasaŋʼ atupa ampap tauf ani sib i wayada agu u, da agu anuŋʼ atupa tauf ani sib bada marafain i wayada dzi u. 53Abraham da Nahor da ramaŋgan Tera Anutu gan buŋʼ amunti wasaʼ i raruda agu da dzi bida agi maŋa runta asub.”

Ibinigi da Yakop itsarif ruan da Laban i ramaŋgan Isak Anutu gan biŋaŋgan aru rib rata nidzun aŋu gin ugu.
54Da itsara apu da Anutu imiŋʼ mamai igi da inuʼ gayan rusan iba da irut impruʼ ruan iga nam. Gada nam sib da ribaraŋan santan igiŋʼ nigi. 55Pisa tataʼ maŋan nigi da Laban itsutsuf rumpun rusan da narun rusan finam iruʼ igi da ifinti ribaraŋan. Da araŋan itip ifa gampan.

Copyright information for ADZ